11 października br. mieliśmy wielką przyjemność zorganizować dla Państwa webinar w ramach cyklu Co w uczelnianej trawie piszczy - „Kto pyta nie błądzi … w stypendiach”, który poprowadził mec. Piotr Szumliński.
Jeszcze przed webinarem spłynęło bardzo wiele pytań, czego się nie spodziewaliśmy. Podczas spotkania pojawiło się sporo dodatkowych i ciekawych pytań 💬, na które chcielibyśmy teraz odpowiedzieć.
Bardzo nas cieszy Wasze zaangażowanie 🥰 i wiemy, że to tylko kropla w morzu, ale nie chcemy pozostawiać Was bez wsparcia. Stąd też zgodnie z obietnicą, przygotowaliśmy dla Was pełne wyjaśnienia, aby rozwiać wszelkie wątpliwości.
Łapcie kawkę ☕️ lub herbatkę 🫖, bo lektury będzie sporo... Sprawdźcie poniżej! 👇
ODPOWIEDŹ: Rodzinny kapitał opiekuńczy był świadczeniem przyznawanym na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 883). W ramach rodzinnego kapitału opiekuńczego przysługiwało świadczenie w wysokości do 12 tys. zł na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie w wieku od ukończenia 12 miesięcy życia do 36. miesiąca życia. Rodzice mogli wybrać, czy te 12 tysięcy zł pobierali po 500 złotych miesięcznie przez dwa lata, czy po 1000 zł miesięcznie przez rok. Świadczenie to, było zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych a z uwagi na fakt, że nie było ono wykazane w katalogu dochodów nieopodatkowanych w ustawie o świadczeniach rodzinnych nie było ono wliczane do dochodu rodziny na potrzeby przyznawania stypendium socjalnego. Ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym została uchylona z dniem 1 października 2024 r. przez ustawę z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - "Aktywny rodzic" (Dz. U. poz. 858). Z tym dniem wprowadzono nowe świadczenia „aktywny rodzic” które podobnie jak RKO jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych i nie jest wliczane do chodu rodziny na potrzeby przyznawania świadczeń rodzinnych oraz stypendium socjalnego.
Studentka ukończyła jednolite studia magisterskie w 2001 r. W semestrze zimowym 2024/2025 rozpoczęła na naszej uczelni studia niestacjonarne 2 stopnia. Studentka nie figuruje w POL-onie. Podaniem z dnia 8.10.2024 r. złożyła wniosek o przyznanie stypendium dla osób niepełnosprawnych załączając orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (lekkim) z dnia 13.01.2022 r. W dokumencie tym organ wskazał, iż ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 01.01.2022 r., natomiast nie da się ustalić od kiedy istnieje niepełnosprawność.
ODPOWIEDŹ: Zakładając, że jedyne ukończone studia i uzyskany tytuł zawodowy magistra to ten uzyskany w 2001 roku należy przyjąć, że zachodzi przypadek, w którym niepełnosprawność powstała po uzyskaniu tytułu zawodowego magistra a co za tym idzie studentka jest uprawniona do otrzymania stypendium dla osób niepełnosprawnych przez dodatkowy okres 12 semestrów. Co prawda wprost nie określono, kiedy niepełnosprawność powstała, ale w tej sytuacji należy przyjąć, że przez powstanie niepełnosprawności należy uznać stwierdzenie tej niepełnosprawności, które datuje się na dzień 1.01.2022 r.
ODPOWIEDŹ: Literalnie studia nie były odbywane równocześnie, ale nie ulega wątpliwości, że na potrzeby ustalania okresu przez który przysługują świadczenia istotne jest liczenie semestrów. W świetle art. 93 ust. 6 w przypadku kształcenia się na kilku kierunkach studiów semestry odbywane równocześnie traktuje się jako jeden semestr. W opisanym stanie faktycznym należy przyjąć, że studia na obu uczelniach były odbywane w ramach jednego semestru (semestru zimowego tego samego roku akademickiego) i jako takie powinny być łącznie traktowane jako jeden semestr.
ODPOWIEDŹ: Od 15 czerwca 2022 r. emerytury rolnicze wypłacane są w pełnej wysokości, pomimo niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Rolnik – emeryt może kontynuować pracę w posiadanym gospodarstwie rolnym bez zawieszenia części uzupełniającej świadczenia emerytalnego, nie musi więc wyzbywać się gospodarstwa rolnego, żeby mieć prawo do wypłaty emerytury rolniczej w pełnej wysokości. Nadal może prowadzić działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym bez ryzyka zawieszenia części uzupełniającej świadczenia.
ODPOWIEDŹ: W przypadku Ukrainy stosujemy przypisy Ukraińskiego kodeksu rodzinnego, który stanowi o obowiązku rodziców w zakresie utrzymania dziecka, aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności. Należy jednak pamiętać, że tak samo jak w prawie polskim tak i ukraińskim samo osiągnięcie pełnoletności nie uchyla automatycznie obowiązku alimentacyjnego. W świetle artykułu 188 ust. 2 Ukraińskiego kodeksu rodzinnego: „Rodzice mogą zostać zwolnieni z obowiązku alimentacyjnego dziecka wyłącznie na mocy orzeczenia sądowego”. W świetle przepisów ukraińskich podstawy do ustania obowiązku alimentacyjnego są następujące:
– dochód dziecka znacząco przewyższa dochody rodziców i zabezpiecza w zupełności ich potrzeby (art. 188 ust. 1 Ukraińskiego kodeksu rodzinnego)
– dzieci nabyły prawo własności nieruchomości (budynek mieszkalny, mieszkanie, grunty) – (art. 190 ust. 1 Ukraińskiego kodeksu rodzinnego)
– dzieci przestały kontynuować naukę, lub kontynuują ją, ale osiągnęły już 23 rok życia (art. 199 ust.1 i 2).
W przypadku Białorusi zastosowanie znajduje Kodeks Republiki Białorusi o małżeństwie i rodzinie. Zgodnie z art. 91 Rodzice są zobowiązani do utrzymania swoich małoletnich oraz pełnoletnich dzieci, które nie są zdolne do pracy i wymagają wsparcia. Tu więc sytuacja jest inna niż na Ukrainie, bo sam fakt pobierania nauki nie jest tu wystarczający. Oznacza to, że pełnoletni student z Białorusi może oświadczyć, że nie jest już na utrzymaniu swoich rodziców i ich nie wykazywać. Należy przy tym pamiętać, że jak jego dochodu nie będą przekraczać 600 zł, to powinien udokumentować swoje źródła utrzymania.
ODPOWIEDŹ: Zgodnie z art. 5 ust. 8a ustawy o świadczeniach rodzinnych ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę z wyjątkiem:
1) oddanej w dzierżawę, na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, części lub całości znajdującego się w posiadaniu rodziny gospodarstwa rolnego;
2) gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
3) gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty określonej w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Jeśli więc umowa dzierżawy nie jest zawarte stosowanie do wyżej wskazanych przepisów grunty te powinny być wliczone do powierzchni gospodarstwa rolnego i uwzględnione przy ustalaniu dochodu rodziny studenta.
ODPOWIEDŹ: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 24 sierpnia 2023 r., II SA/Bk 467/23
LEX nr 3605561
Ustawodawca w art. 88 ust. 1 pkt 1 p.s.w.n. zawarł zamknięty katalog osób, których dochody uwzględnia się do wysokości miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta, co oznacza, że brak jest podstaw prawnych do uwzględnienia przy ustalaniu dochodu studenta do celów stypendialnych innych osób, chociażby zamieszkiwały one wspólnie ze studentem. Jednakże w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy organy zasadnie przyjęły, że partnera skarżącej należy potraktować jako faktycznego opiekuna studenta, bowiem jest on jedną osobą, która utrzymuje zarówno skarżącą jak i ich syna. Pojęcie "faktycznego opiekuna studenta" nie jest zdefiniowane w żadnym akcie prawnym, dlatego też przyjąć należało, że jest nim każda osoba, która taką opiekę nad studentem sprawuje. Opieka ta może polegać na pomocy materialnej lub życiowej. Skoro partner skarżącej jej jedynym "żywicielem" gospodarstwa domowego skarżącej, zachodziły podstawy do potraktowania go jako opiekuna faktycznego a w konsekwencji jego dochód mógł być uwzględniony przy wyliczeniu wysokości miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie skarżącej.
ODPOWIEDŹ: W trakcie webinaru wskazywano, że nadal obowiązują przepisy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 167 z późn. zm.). Zgodnie z art. 40 ust. 10 Obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1, będący studentem, może ubiegać się o stypendium socjalne, o którym mowa w art. 86 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, oraz o kredyt studencki, o którym mowa w art. 98 ust. 1 tej ustawy. W świetle ust. 11 Obywatel Ukrainy, o którym mowa w ust. 10, ubiegający się o stypendium socjalne albo o kredyt studencki składa oświadczenie o sytuacji rodzinnej i materialnej.
Przepisy wprost nie wskazują jak należy to oświadczenie traktować, ale należy pamiętać o tym, że wyraźnie wskazano, że dotyczy ono nie tylko sytuacji materialnej, ale też rodzinnej. Zgodnie z art. 26 ust. 2 tej ustawy ustalając prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od kryterium dochodowego, przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę nie uwzględnia się członka rodziny, który, zgodnie z oświadczeniem osoby ubiegającej się o te świadczenia, nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Co prawda przepis ten nie odnosi się wprost do ustalania dochodu na potrzeby stypendium socjalnego, ale zestawiając te dwa przepisy można na podstawie takiego oświadczenia studenta w konkretnym przypadku, nie wliczyć członka rodziny, który przebywa w Niemczech (lub np. na Ukrainie). Należy jednak pamiętać, że jeśli dochód studenta będzie niższy 600 zł, to postępujemy zgodnie z treścią art. 88 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (zaświadczenie z MOPS lub udokumentowanie źródeł utrzymania rodziny).
Student przedstawił zaświadczenie, że pełnił terytorialną służbę wojskową jako żołnierz niezawodowy (na zaopatrzeniu finansowym 25 WOG) od 01.01.2023 do 31.12.2023 uzyskał dochód. Z dniem 17.04.2024 r został zwolniony z terytorialnej służby wojskowej i przeniesiony do pasywnej rezerwy.
ODPOWIEDŹ: Świadczenia otrzymywane przez żołnierzy WOT są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych i mogłyby być wliczane do dochodu pod warunkiem, że zostałyby wyraźnie wskazane w katalogu dochodów nieopodatkowanych w art. 3 pkt 1 lit c ustawy o świadczeniach rodzinnych. Katalog ten nie przewiduje jednak takiej kategorii dochodów a co za tym idzie dochody te nie powinny być wliczane do dochodu rodziny studenta na potrzeby przyznawania stypendium socjalnego. Przyjmując, że nie jest to dochód w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych należy konsekwentnie przyjąć, że nie może on również stanowić stałego źródła dochodów, o którym mowa w art. 88 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Dochód taki może być jednak brany pod uwagę przy dokumentowaniu źródeł utrzymania rodziny (art. 88 ust. 4 i 5 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce), gdyż pojęcie źródeł utrzymania jest pojęciem szerszym niż źródła dochodu.
ODPOWIEDŹ: Art. 88 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przewiduje przypadki, w których student może nie wykazywać dochodów obojga rodziców. Niewykazywanie dochodów jednego z rodziców możliwe jest w przypadku, gdy rodzic jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka, ojciec jest nieznany lub rodzic przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymania lub zaginął i jest poszukiwany. Poza tymi przypadkami student powinien przedstawić dochody ojca. Należy przy tym wskazać, że brak znajomości adresu rodzica nie jest przeszkodą do wytoczenia powództwa o ustalenie alimentów.
ODPOWIEDŹ: Zgodnie z art. 5 ust. 8 ustawy o świadczeniach rodzinnych w przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego, przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333 oraz z 2023 r. poz. 1450). Mając na uwadze fakt, że miesięczny dochód to 1/12 dochodu ogłaszanego przez Prezesa GUS można przyjąć, że w sytuacji zbycia gospodarstwa w trakcie roku bazowego dochód uzyskany z tego gospodarstwa należy obliczyć proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których to gospodarstwo należało do członka rodziny.
ODPOWIEDŹ: Zaświadczenie z Urzędu Skarbowego jak każde zaświadczenie jest wydawane na wniosek i to od wniosku zależy, jaki będzie zakres danych zawartych na tym zaświadczeniu. Jest obietnica, że będzie specjalny wzór wniosku w E-urzędzie skarbowym. Jeśli przedstawione zaświadczenie nie ma informacji o dochodach zwolnionych z podatku dochodowego można wezwać studenta do przedstawienia zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego o wysokości przychodów studenta i członków jego rodziny zwolnionych z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 140, 148, 152-154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
ODPOWIEDŹ: Jeśli przyjmiemy, że gospodarstwo rolne jest w części wydzierżawione w myśl przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (jest wątpliwość, gdyż wprawdzie mama studentki jest rencistką, ale dzierżawcą nie powinna być osoba bliska (siostra)). Jeśli matka otrzymuje rentę, to jak rozumiem organ rentowy taką umowę jednak uznał. W takiej sytuacji dochód należy policzyć z 1/3 z 1,8312 ha przeliczeniowego, czyli 0,6104 ha. To że jest to mniej niż ha, nie jest problemem, gdyż łączna powierzchnia gospodarstwa rolnego przekracza hektar.
ODPOWIEDŹ: Zgodnie z art. 386 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce do należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny, przypadających uczelniom publicznym, stosuje się odpowiednio art. 55 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.). Stosownie zaś do wskazanego przepisu – należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. Oznacza to, że rektor jako kierownik jednostki sektora finansów publicznych może z urzędu lub na wniosek studenta umorzyć należność z tytułu świadczenia nienależnego, jeżeli w konkretnej sprawie spełnione są przesłanki udzielenia ulgi w spłacie należności określone ustawie. Zgodnie z art. 412 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zwrotowi do funduszu stypendialnego ze środków finansowych uczelni innych niż pochodzące z subwencji lub dotacji z budżetu państwa podlegają środki funduszu wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem lub z naruszeniem art. 91 ust. 3 lub art. 414 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W przypadku umorzenia zgodnie ze wskazanymi wyżej przepisami prawa należności nie można mówić o wydatkowaniu środków niezgodnie z przeznaczeniem lub naruszeniem ustawy i środki te nie podlegają zwrotowi na fundusz.
ODPOWIEDŹ: Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z tytułu najmu wynosi:
8,5% przychodu do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodu od nadwyżki ponad 100 000 zł. Zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego o wysokości przychodu oraz o wysokości i formie opłacanego podatku dochodowego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na który ustalane jest odpowiednio prawo do świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego lub świadczenia wychowawczego, dotyczące osoby rozliczającej się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w przypadku ryczałtu poza kwotą przychodu powinno zawierać również informację o wysokości stawki podatkowej. W przypadku, gdy w przedstawionym przez studenta zaświadczeniu brak tej stawki należy wezwać go o przedłożenie prawidłowego zaświadczenia.
ODPOWIEDŹ: W przypadku kolejnych semestrów istotne jest w jakim dniu decyzja o skreśleniu z listy studentów podlegała wykonaniu. W przypadku, gdy skutek prawny takiej decyzji „zachodzi” na kolejny semestr domyślnie należy ten semestr wliczyć do limitu 12 semestrów. W konkretnych sprawach student może jednak przedstawiać dowody na to, że danego semestru nie rozpoczął i argumentować w szczególności, że nie przystąpił do realizacji obowiązków studenckich. Należy jednak pamiętać o tym, że nawet jakby organ przyznający świadczenie przyznał rację studentowi, to trzeba mieć świadomość, że w POL-on ten semestr będzie co do zasady wykazany.
ODPOWIEDŹ: Jeśli wejdzie w życie zmiana ustawy o doręczeniach elektronicznych zgodnie z przedstawionym projektem, podmioty będą miały możliwość do końca 2025 nie stosować adresu do doręczeń elektronicznych i doręczać korespondencję również przez pocztę. W przypadku braku nowelizacji art. 39 kpa będzie też możliwość doręczenia na adres do doręczeń elektronicznych lub na konto w systemie teleinformatycznym organu. Oznacza to, że będzie można zamiast na adres do doręczeń elektronicznych doręczać decyzje na konto w systemie, tak jak wiele uczelni robi to obecnie, z tym zastrzeżeniem, że obecnie wymagana jest do tego zgoda studenta.
ODPOWIEDŹ: Studentka powinna przedstawić dochody swoje i rodziców oraz dzieci będące na utrzymaniu rodziców. Z uwagi na to, że ma dziecko może też oświadczyć, że nie prowadzi gospodarstwa domowego z rodzicami i przedstawić jedynie dochody swoje i dziecka. Ojciec dziecka studentki nie jest mężem studentki i co do zasady nie może być brany pod uwagę. Dobrowolne łożenie na dziecko nie może być traktowane jako alimenty w świetle prawa i nie powinny być one wliczane do dochodu.
ODPOWIEDŹ: Uzyskanie dochodu nastąpiło w dniu 1.10.2024 r. W świetle art. 5 ust. 4b ustawy o świadczeniach rodzinnych w przypadku uzyskania dochodu po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy dochód ustala się na podstawie dochodu powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu. W przypadku uzyskania dochodu w październiku wysokość dochodu uzyskanego należy ustalić na podstawie dochodu za listopad 2024 r. W opisanym przypadku w chwili rozpatrywania sprawy wiemy już, że nastąpiło uzyskanie dochodu (w październiku), ale nie jesteśmy jeszcze w stanie ustalić w jakiej wysokości jest ten dochód uzyskany. Należy więc wstrzymać się z rozpoznaniem sprawy (dopuszczalne byłoby nawet zawieszenie postępowania) do czasu ustalenia wysokości dochodu uzyskanego za listopad, a następnie w przypadku przyznania stypendium przyznać je od października.
ODPOWIEDŹ: W świetle art. 90 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zapomogę może otrzymać student, który znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej. W związku z powyższym w celu przyznania zapomogi w przypadku śmierci babci należy wykazać, że ta sytuacja miała wpływ na to, że student znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej. Jeśli babcia studenta pomagała mu finansowo to jak najbardziej można taką zapomogę przyznać.
Opracowanie
Mec. Piotr Szumliński
16 października 2024 r.
